‘Mensen voelen zich gezien en gehoord’

Het is half negen als Ruth op de fiets stapt naar het A&O Hostel in Amsterdam-Zuidoost. Het hostel doet nu dienst als opvanglocatie voor asielzoekers. In het hostel zitten zo'n 600 asielzoekers uit allerlei landen, maar sinds de oorlog in Oekraïne zitten daar ook 130 Oekraïners bij. Haar doel voor vandaag: vragen beantwoorden van de aanwezige Oekraïners en hen helpen hun weg te vinden bij de vraag hoe zij hun verblijf moeten regelen.

Ontbijt

Als Ruth binnenkomt, is het nog stil in het hostel. Een medewerker van de nachtdienst vertelt haar dat de laatste Oekraïner die nacht om halfdrie is gearriveerd. Daar moest nog snel een bed voor worden geregeld. Nu is iedereen nog in rust, maar als om 10.00 uur het ontbijt in de eetzaal wordt klaargezet, druppelen de eerste mensen binnen. Ruth loopt samen met een vrijwilliger die als tolk fungeert een rondje door de zaal. Ze legt uit dat ze van de IND is en dat mensen bij haar terecht kunnen met vragen over hun verblijfsrecht. Ze plakt een vel papier met daarop 'IND' aan een tafel waaraan ook medewerkers van de gemeente Amsterdam en het Rode Kruis zitten. Ruth is er klaar voor. 

Sociale media

Tijdens de lunch vertelt Ruth over haar ervaringen die ochtend. 'De onzekerheid valt de vluchtelingen zwaar', zegt ze. 'Ze zijn moe van de lange reis en van alles wat ze hebben meegemaakt. Daarnaast maken ze zich grote zorgen over familie die nog in Oekraïne is. Iedereen kijkt voortdurend op zijn mobieltje om te controleren of alles nog in orde is met de achterblijvers. Sociale media zijn nu belangrijker dan ooit.'

Visumvrije bezoeker

Ruth vertelt hoe een Oekraïense matroos zich die ochtend bij haar meldde. 'Hij had gewerkt op een schip, was nu in Nederland en wist niet hoe hij zijn verblijf moest regelen. "Ik wil hier graag werken", gaf hij aan, "Jullie hoeven niet voor mij te zorgen". Ik heb hem uitgelegd dat dat helaas niet gaat. Hij verblijft hier momenteel als visumvrije bezoeker en dan mag je niet werken. Er wordt op dit moment op politiek niveau nagedacht over een aparte regeling voor Oekraïners, maar die is er nu nog niet. Zodra daarover meer duidelijk is, kunnen we de opties bekijken.'

Speciale regeling

Het is een antwoord dat Ruth vaker moest geven. 'Iedereen wil weten: wat is mijn status en wat moet ik doen? Er was bijvoorbeeld een wat oudere dame. Haar dochter woont in Nederland, maar het is daar te krap om bij in te trekken. Zij vroeg zich af of ze misschien nu al asiel moest aanvragen? Ze was heel verdrietig. Dan neem ik eerst de tijd daarvoor. Daarna leg ik uit dat asiel aanvragen nu nog niet direct hoeft, dat kan ook later nog. Je verspilt geen tijd, het is nu eerst even afwachten wat de beste optie is. Veel mensen denken dat ze met een asielaanvraag sneller duidelijkheid hebben, maar dat is niet zo. Door de onzekere situatie in Oekraïne en het beslismoratorium gaat dat lang duren en de uitkomst is onzeker. Er wordt nu zo hard gewerkt aan een oplossing voor deze doelgroep, dat een pas op de plaats nu een goede optie is.'

Logistieke operatie

En dan zijn er ook nog mensen met heel andere vragen. 'Een man was met de auto naar Ter Apel gegaan om zich daar te melden', vertelt Ruth. 'Vanuit Ter Apel was hij met de bus naar Amsterdam gebracht, maar zijn auto stond daar nog. Ik heb hem uitgelegd dat wij hem helaas niet naar Ter Apel kunnen brengen, maar dat hij op vertoon van zijn Oekraïense paspoort gratis met het openbaar vervoer kan reizen. Het is weliswaar een hele onderneming, maar dan heb je wel je auto terug.'

Waardevol werk

Aan het eind van de dag zit het werk voor Ruth erop. 'Het is heel inspannend werk', zegt ze. 'Niet iedereen spreekt even goed Engels en er is niet altijd iemand beschikbaar om te tolken. Maar het is ongelooflijk dankbaar werk. Er zijn vandaag verschillende mensen naar mij toegekomen om hun dank uit te spreken. "Jullie zijn een goed en mooi land", zei iemand. Ik kan helaas maar heel beperkt wat bijdragen, maar aan het einde van de dag voelen mensen zich gezien en gehoord. Ze konden hun verhaal kwijt en ik kon hen geruststellen. Dat is het mooiste aan mijn werk: het is zinvol en waardevol. Je kunt echt iets voor iemand betekenen in een moeilijke situatie. Een mooiere motivatie kan ik niet bedenken.'