Bekering: ‘Geloof is niet altijd een vrije keuze’

IND-medewerker Ronny is gespecialiseerd in het behandelen van asielaanvragen waarin bekering centraal staat. ‘In sommige landen is het wettelijk verboden om de islam af te vallen’, vertelt Ronny. ‘Bijvoorbeeld in Iran, Irak en Afghanistan. Wie daar openlijk atheïst is of zich bekeert tot een andere religie, riskeert een gevangenisstraf tot zelfs de doodstraf. En daarnaast is er nog het sociale isolement: iemand wordt een paria in de samenleving, vrienden en familie keren zich van je af. Je handhaven in zo’n land is als ‘afvallige’ erg zwaar.’

Asiel in Nederland

Wie te vrezen heeft voor vervolging vanwege zijn religie, of juist het niet aanhangen van een religie, kan een asielvergunning in Nederland krijgen. Net als in elke andere asielaanvraag, staat bij bekeringszaken het persoonlijke verhaal centraal. Vanwege het belang van de bekering, kunnen hiervoor gespecialiseerde medewerkers als Ronny worden ingezet.

Veilig laten vertellen

‘Ik ga altijd met een open blik het gehoor in’, vertelt Ronny. ‘Ik weet niks van iemand, behalve dan dat diegene in zijn land van herkomst problemen heeft ondervonden vanwege zijn geloof. Mijn belangrijkste taak is om iemand veilig te laten vertellen. Daarvoor moeten de randvoorwaarden goed zijn en daar steek ik dan ook veel energie in. Je moet een beetje een duizendpoot zijn: goede gesprekstechnieken beheersen, iemand op zijn gemak stellen, weten hoe iemands cultuur in elkaar zit, het land kennen en op de hoogte zijn van wet- en regelgeving. Daarnaast zit er soms ook een advocaat of medewerker van Vluchtelingenwerk Nederland bij het gesprek. Ook voor hen ben ik gastheer op zo’n moment.’

Persoonlijk verhaal

Omdat de bekering of afvalligheid vaak het zwaartepunt in iemands vluchtverhaal vormt, is het belangrijk dat alles wat hiermee te maken heeft, goed in het gespreksverslag komt. Het is immers juist dit aspect dat bepaalt of iemand een asielvergunning krijgt. Ronny: ‘Het toetsen of een bekering waar of niet waar is, blijft lastig. Het is iemands persoonlijke verhaal, met alle nuances die daarbij horen. Als gespecialiseerde medewerker weet ik veel over verschillende religies, maar ook over hoe zo’n proces van bekering vaak verloopt. Tegelijkertijd blijft ieder mens, en daarmee ieder verhaal, uniek. En het is precies dat unieke verhaal dat centraal staat. Bij ieder gesprek opnieuw.’

Drijfveer

Ronny is nog elke dag blij met zijn baan: ‘Ik heb elke dag de mooiste gesprekken met mensen, het gaat echt ergens over. Mensen zien zoals ze zijn en bescherming bieden aan wie dat nodig heeft, dat is mijn drijfveer. Twintig jaar geleden ben ik bij de IND gaan werken om iets te kunnen betekenen voor mensen in nood. Nu ben ik twintig jaar verder, maar die drijfveer is er nog steeds.’