‘Privacy is een recht, geen gunst’

De IND Privacy Office maakt deel uit van de afdeling Juridische Zaken bij de IND. Medewerkers van de Privacy Office zorgen ervoor dat de gegevens van aanvragers en medewerkers beschermd worden en dat iedereen in de organisatie privacybewust handelt. Daarnaast is de Privacy Office verantwoordelijk voor de naleving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) binnen de IND. In zijn rol als senior privacy jurist ziet Mostapha erop toe dat de IND zijn werkprocessen zo inricht dat privacyrisico’s beperkt blijven. 

Maak prioriteit van privacy

‘Ik heb vier kinderen en de oudste is nu elf jaar’, vertelt Mostapha. ‘Ze vroeg laatst: mag ik op TikTok of Instagram, papa? Haal het niet in je hoofd dat ik dat bij je zie, antwoordde ik.’ Hij lacht. ‘Jaren geleden deed ik ook mee aan die hype. Toen had ik er nog geen kaas van gegeten. Maar nu weet ik wel beter. Je privacy, je persoonsgegevens, je data: dat is geld waard. Daar moet je ontzettend zorgvuldig mee omgaan.’ 

Dat besef drijft hem ook in zijn werk. Bij de IND werkt Mostapha dagelijks aan de bescherming van persoonsgegevens, ook van mensen in kwetsbare posities. ‘Veel van onze aanvragers hebben al een lange, moeilijke weg achter de rug. Het minste dat wij kunnen doen, is ervoor zorgen dat hun gegevens veilig zijn en dat ze precies weten wat ermee gebeurt.’

Van risicoanalyse tot bewustwording

Elke werkdag ziet er voor Mostapha anders uit. De ene dag beoordeelt hij risicoanalyses en de andere dag beantwoordt hij complexe inzageverzoeken van medewerkers of aanvragers. ‘Een aanvrager wil bijvoorbeeld weten welke gegevens we van hem hebben, waarom we deze verwerken, met wie we ze delen en hoelang we ze bewaren’, legt hij uit. ‘Ik zoek dit dan uit en zorg ervoor dat alles klopt: zijn de gegevens nog juist, hebben we niets langer bewaard dan nodig?’

Daarnaast adviseert Mostapha collega’s en afdelingen binnen de IND over hoe we ons werk volgens de AVG inrichten. ‘Stel dat een afdeling een nieuw project start en daarvoor wil samenwerken met een externe partij’, vertelt hij. ‘Dan kijken we samen naar de privacyrisico’s. Verwerken we niet te veel of onnodige gegevens? Wordt de privacy wel voldoende gewaarborgd? Ik geef alleen het advies. De afdeling is zelf verantwoordelijk voor de keuzes die worden gemaakt. Het is mijn taak om hen bewust te maken van eventuele risico’s en ervoor te zorgen dat alles op het gebied van privacy juridisch klopt.’

Boetes voorkomen

‘Misschien herinner je je nog dat het ministerie van Buitenlandse Zaken een boete van kreeg van 565.000 euro van de Autoriteit Persoonsgegevens?’ vraagt Mostapha. ‘Ze informeerden hun klanten onvoldoende over wat er met hun persoonsgegevens gebeurde. Dat was voor mij een wake-up call. Ik realiseerde me dat we bij de IND ook beter moesten kijken naar hoe we onze aanvragers informeerden, als we zo’n boete wilden voorkomen.’

‘Ik ontdekte dat asielaanvragers tijdens het aanmeldgehoor vaak niet wisten wat er met hun gegevens gebeurde. Daarom stelde ik voor standaardinformatie toe te voegen aan het proces, waarin wordt uitgelegd welke gegevens we verzamelen, waarom dat gebeurt en wat de rechten van de aanvrager zijn. Daar was aanvankelijk weerstand tegen, want het zou extra tijd en geld kosten om het werkproces aan te passen. Uiteindelijk vonden we de oplossing door te verwijzen naar een online privacyverklaring en in het format van het aanmeldgehoor een korte tekst toe te voegen.’

Morele verantwoordelijkheid

‘Door die aanpak is de IND nu volledig transparant over de verwerking van persoonsgegevens tijdens een aanmeldgehoor’, gaat Mostapha verder. ‘Ik ben er trots op dat ik niet alleen fundamentele rechten van de aanvrager bescherm, maar ook bijdraag aan het vertrouwen in de overheid. Ik geloof dat iedereen recht heeft op transparantie en veiligheid als het gaat om hun gegevens. Privacy is een recht, geen gunst. Daar zou niemand voor moeten vechten. Als jurist kijk ik niet alleen naar de wet, maar ook naar wat iemand nodig heeft om zich veilig te voelen. Dat vind ik een morele verantwoordelijkheid.’

Respect voor anderen

‘En daarom denk ik dat ik bij de IND goed op mijn plek zit’, lacht Mostapha. ‘Hier kan ik echt iets betekenen, omdat we direct werken met mensen die bescherming zoeken. Deze organisatie maakt een verschil in de levens van mensen. Dat raakt mij persoonlijk. Privacybewust handelen is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een manier om respect te tonen voor anderen. Die verantwoordelijkheid neemt de IND serieus en ik ben dankbaar dat ik daar deel van uit mag maken.’