De IND moet op tijd beslissen op aanvragen voor verblijf in Nederland. Als dat niet gebeurt, kan de aanvrager de IND in gebreke stellen en naar de rechter stappen om een Beroep Niet Tijdig Beslissen (BNTB) in te dienen. De rechtbanken leggen de IND dan vaak een nieuwe beslistermijn op, en kunnen daar een rechterlijke dwangsom aan koppelen. Hoe werkt dat precies, die dwangsommen?
De IND helpt het liefst alle aanvragers aan een snelle en zorgvuldige beslissing over hun verblijf in Nederland. Helaas is het aantal aanvragen al jaren veel hoger dan de IND kan behandelen. Daardoor lukt het niet altijd om binnen de wettelijke termijn te beslissen en worden er dwangsommen opgelegd. De IND betaalde 36,8 miljoen euro aan dwangsommen in 2024. Maar dwangsommen zorgen er niet voor dat de IND aanvragen sneller kan behandelen. Ze hebben eerder een tegenovergesteld effect. De tijd en capaciteit die verloren gaat aan het afhandelen van ingebrekestellingen en BNTB-zaken, kan beter worden ingezet voor het afhandelen van de daadwerkelijke aanvragen.
De rechterlijke dwangsom is een geldbedrag dat de IND aan de aanvrager moet betalen bij het overschrijden van de nieuwe beslistermijn die de rechter heeft opgelegd. Vroeger waren er twee soorten dwangsommen voor de IND: bestuurlijke en rechterlijke. De bestuurlijke dwangsom moest de IND betalen als de dienst niet binnen twee weken na een ingebrekestelling een beslissing nam.
Op 15 april 2025 is de wet herziening regels niet tijdig beslissen in vreemdelingenzaken in werking getreden. Die heeft er (onder andere) voor gezorgd dat de bestuurlijke dwangsom werd afgeschaft. In zaken waarin op of na 15 april 2025 een ingebrekestelling wordt ingediend, is de IND geen bestuurlijke dwangsom meer verschuldigd aan de aanvrager. Maar de aanvrager kan de IND nog steeds in gebreke stellen. Dat is een vereiste om later een rechterlijke dwangsom te kunnen aanvragen.
Als een wettelijke beslistermijn voorbij is en de IND nog geen beslissing heeft genomen, kan een aanvrager de IND in gebreke stellen. Dit betekent dat de IND nog twee weken krijgt om alsnog te beslissen. Gebeurt dat niet? Dan mag de aanvrager naar de rechter om beroep in te dienen: dat heet een 'beroep niet tijdig beslissen'. De rechter bepaalt dan hoeveel extra tijd de IND nog krijgt om te beslissen.
Als de IND ook binnen déze periode niet beslist, kan de rechter een dwangsom opleggen. Dit is een rechterlijke dwangsom. Meestal legt de rechter bij een uitspraak op een eerste BNTB een maximale dwangsom van €15.000 op maar in sommige gevallen is dit € 7.500 . Wanneer de rechter direct een sterke prikkel noodzakelijk acht, kan dit bedrag oplopen tot € 37.500 per zaak. Wanneer na een eerdere BNTB-uitspraak nog steeds niet is beslist op de aanvraag, kan de aanvrager een opvolgend BNTB indienen bij de rechtbank. De rechter zal in dit geval vaak ook hogere (opvolgende) dwangsommen opleggen. De aanvrager kan in principe een onbeperkt aantal BNTB’s indienen – zolang niet is beslist op de aanvraag.
Het aantal asielaanvragen is nog steeds hoger dan de IND aankan. Daardoor lopen wachttijden op en neemt het bedrag aan rechterlijke dwangsommen toe. Naar verwachting loopt dit bedrag de komende jaren nog verder op.
Of het nu gaat om asielaanvragen, gezinshereniging of reguliere procedures: de IND kijkt altijd zorgvuldig naar het belang van het kind. Kinderen kunnen met hun ouders of alleen een aanvraag indienen of kunnen naar Nederland komen om herenigd te…
De IND beslist op aanvragen van mensen die naar Nederland komen omdat ze bescherming willen of hier willen komen studeren, werken of omdat ze bij hun familie willen zijn. We willen aanvragers juist en tijdig informeren over die beslissing. Het…
De IND beslist op aanvragen van mensen die naar Nederland komen omdat ze bescherming willen of hier willen komen studeren, werken of omdat ze bij hun familie willen zijn. We willen aanvragers juist en tijdig informeren over die beslissing. Het…