De IND loopt tegen grenzen van uitvoerbaarheid aan

Directeur-generaal van de IND Rhodia Maas geeft aan dat de IND ongelofelijk veel werk verzet. ‘Al langere tijd komen er veel meer aanvragen binnen dan waar we op ingericht zijn. Tot nu toe lukt het ons om op méér aanvragen te beslissen dan we vooraf beloofden. Desondanks duurt het steeds langer voordat aanvragers duidelijkheid krijgen over een toekomst in Nederland. Die lange onzekerheid is afschuwelijk. Ik vind het ontzettend belangrijk dat aanvragers merken dat de IND ze niet is vergeten.’

Om dit oplossen zijn er volgens Maas fundamenteel andere keuzes in het migratiebeleid nodig. ‘We spreken nu jaarlijks met het ministerie van Justitie en Veiligheid af hoeveel aanvragen we moeten verwerken. Maar een jaar is veel te kort om een stabiele organisatie op in te richten. Voor een stevige basis moeten we minimaal vijf jaar vooruit kunnen kijken. En alleen inzetten op groei is geen duurzame oplossing. Want hoe groot moeten we dan worden? Het doorvoeren van verbeteringen in het huidige proces gaat helpen, maar niet voldoende. We moeten accepteren dat de IND niet kan meebewegen met het fluctuerende aantal aanvragen.’

Knelpunten en wat de IND nodig heeft

Naast de stijging en de onvoorspelbaarheid van het aantal aanvragen voor verblijf en naturalisatie, geef de IND in de tweede Stand van de Uitvoering meer knelpunten, uitdagingen en dilemma’s in het werk weer. 

De IND laat in de Stand van de uitvoering zien dat:
o    er een hoog aantal aanvragen is dat stijgt en onvoorspelbaar is; 
o    beleid steeds ingewikkelder wordt;
o    er sprake is van onbedoelde effecten van wet- en regelgeving op het werk; 
o    het aantal dwangsomzaken toeneemt; 
o    er sprake is van teveel onnodige contactmomenten;
o    de informatievoorziening verouderd is;
o    IND juristen steeds beter bereikbaar zijn voor rechtbanken. 
Een selectie van de knelpunten wordt hier toegelicht.

Afwijzende beslissingen onderbouwen is moelijker

De capaciteit van de IND staat ook onder druk doordat het uitvoeren van beleid steeds moeilijker wordt. Met name aan de onderbouwing van afwijzende beslissingen wordt door de rechter steeds hogere eisen gesteld. Ook politieke keuzes en beslissingen in Europa zijn van invloed. De IND speelt hierop in door extra aandacht te besteden aan praktijkvoorbeelden en dilemma’s in complexe zaken en hier ook in de opleiding extra aandacht aan te schenken. Daarnaast wordt getoetst of beslissingen aan de kwaliteitseisen voldoen. 

Om beter inzicht te krijgen waarom beoordelen moeilijker is geworden en wat de oorzaken daarvan zijn onderzoekt de IND hoe de beoordeling van asielaanvragen in de afgelopen twaalf jaar verliep. Met die informatie kan de dienst zelf aan de slag en beter aangeven wat er van anderen nodig is. 

Nareis op nareis: een onbedoeld effect 

Een voorbeeld dat laat zien hoe wet- en regelgeving onbedoelde effect kan hebben is de nareisprocedure. Leden van het kerngezin (vader, moeder en de kinderen) van een statushouder mogen naar Nederland komen. Soms zijn dit ook volwassen kinderen, die daarna zelfstandig asiel aanvragen en hun eigen kerngezin laten overkomen. De nareisprocedure is hier niet voor bedoeld.

Dwangsomzaken nemen toe

De onderbouwing van beslissingen kost tijd en het aantal aanvragen neemt toe. Deze combinatie leidt ertoe dat de IND aanvragers niet altijd binnen de wettelijk vastgestelde termijn duidelijkheid kan geven. Hierop kan een aanvrager in beroep gaan en een dwangsom vragen om de IND aan te sporen om snel te beslissen. 

Dwangsommen dragen niet bij aan sneller beslissen. Er is geen sprake van onwil bij de IND, maar er is te weinig capaciteit om het toenemend aantal aanvragen binnen de wettelijke termijn af te handelen. Daarnaast vergt het behandelen van ingebrekestellingen en beroepen niet tijdig beslissen tijd van medewerkers die niet ingezet kunnen worden voor het behandelen van nieuwe verblijfsaanvragen. 

Contact met aanvragers wanneer nodig 

Het sterk stijgende, schommelende aantal aanvragen heeft invloed op de dienstverlening van de IND. Onder andere aan de telefoon en aan de loketten. Er zijn nu nog te veel contactmomenten die vanuit wet- en regelgeving noodzakelijk zijn, maar die voor de IND én de aanvrager overbodig zijn. Of die door andere organisaties overgenomen kunnen worden, die vaak (letterlijk) dichter bij de aanvrager staan. 

Binnen het ministerie van Justitie en Veiligheid zoekt de IND met andere organisaties naar oplossingen. Zoals documenten die langer geldig kunnen blijven zodat minder verlengingen nodig zijn. 

In gesprek over knelpunten

De conclusie van deze tweede Stand van de Uitvoering is dat de IND tegen zijn grenzen aanloopt. Niet alleen door het hoge aantal aanvragen. Maar ook omdat wet- en regelgeving ingewikkelder wordt en daarmee de uitvoering ervan ook. Een nieuwe kijk op hoe het migratiebeleid beheersbaar en uitvoerbaar blijft, is wat de IND betreft dan ook dringend nodig.

Tertaalcijfers 

Al langer publiceert de IND jaarcijfers, vanaf nu publiceren we deze cijfers ieder tertaal. Bekijk de cijfers over het eerste tertaal van 2023 (januari tot en met april).