IND: ‘Schaf rechterlijke dwangsom af ‘
De Immigratie-en Naturalisatiedienst (IND) wil dat rechterlijke dwangsommen voor asielaanvragen worden afgeschaft. Dat staat in de Stand van Uitvoering die de dienst woensdag 25 juni publiceerde. Het systeem van dwangsommen bij niet-tijdige besluitvorming is bedoeld om burgers te beschermen tegen onredelijke vertragingen. Maar in de praktijk werkt het juist averechts.
De dwangsommen zijn een grote kostenpost voor de IND. In 2024 betaalde de dienst €36,8 miljoen aan dwangsommen. In de eerste 5 maanden van dit jaar was dat al zo’n €25 miljoen.
Systeem werkt niet meer
De IND krijgt al langere tijd meer aanvragen dan het aantal waar de organisatie op is ingericht. De meeste aanvragen kan de IND op tijd behandelen. Bij een groot deel van de asielaanvragen, aanvragen voor gezinshereniging en bij bezwaarprocedures lukt dat nu
helaas niet. Hierdoor wachten veel mensen te lang op een beslissing. Het aantal zaken dat niet binnen de beslistermijn kan worden beslist, neemt toe. Met als gevolg dat meer mensen een gerechtelijke procedure starten en de IND meer geld betaalt en tijd besteedt aan het afhandelen van dwangsommen.
Van boete naar verbetering
Rhodia Maas, directeur-generaal IND: ‘Mensen hebben recht op snelle besluiten, maar dwangsomprocedures helpen daar niet bij. We willen wel sneller beslissen, maar we kúnnen gewoon niet. Dwangsomprocedures maken dat alleen nog maar erger. Het systeem werkt niet en dat maakt dwangsommen zinloos. Het behandelen ervan vergt capaciteit. Capaciteit die we veel beter kunnen gebruiken voor het behandelen van aanvragen. Daarnaast gaat het hier om gemeenschapsgeld. En dat kan veel beter besteed worden. De dwangsommen moeten dan ook zo snel mogelijk worden afgeschaft.’
Debat
De Tweede Kamer debatteert donderdag 26 juni over de asielnoodmaatregelenwet en een amendement dat de SGP op die wet indiende over de afschaffing van de rechterlijke dwangsommen. Een eerdere poging om de rechterlijke dwangsom tijdelijk af te schaffen strandde bij de Raad van State. Die oordeelde dat afschaffing in strijd was met het beginsel van effectieve rechtsbescherming uit Europees recht. Maar inmiddels ziet de IND nieuwe aanknopingspunten.
Maas: ‘Uit diverse jaarverslagen en uitspraken van de Rechtspraak blijkt dat de opvatting over de effectiviteit van de rechterlijke dwangsom is veranderd. Daarnaast zijn er juridische aanknopingspunten die het de moeite waard maken om opnieuw een wetsvoorstel tot afschaffing in te dienen. Ik heb er vertrouwen in dat het deze keer goedkomt. En dat is nodig, want van die dwangsommen moeten we zo snel mogelijk af.’