Het doel van deze regeling is om de kenniseconomie te stimuleren door kenniswerkers aan te trekken en te behouden. In 2023 werd de regeling bijna 13 duizend keer gebruikt. Andere toelatingsregelingen voor kennismigranten de Europese Blauwe Kaart en regelingen voor onder meer wetenschappelijk onderzoekers, medewerkers die op een buitenlandse vestiging van een internationaal bedrijf werken (ICT richtlijn) en zelfstandig ondernemers.  

Erkend referenten

Een kennismigrant die via de nationale kennismigrantenregeling naar Nederland komt doet niet zelf een verblijfsaanvraag. De toekomstige werkgever doet dit voor de kennismigrant. Alleen bedrijven die door de IND erkend zijn kunnen zo’n aanvraag doen. De IND noemt die bedrijven ‘erkend referenten’. Een erkend referent heeft toegang tot een versnelde aanvraagprocedure voor kennismigranten. Daar staat tegenover dat het bedrijf ook wettelijke plichten heeft: administratieplicht, informatieplicht en zorgplicht.

Een bedrijf kan bij de IND een aanvraag doen om erkend referent te worden. De IND toetst dan de betrouwbaarheid, continuïteit en de financiële gezondheid van de organisatie. Als aan die voorwaarden wordt voldaan registreert de IND het bedrijf als erkend referent. Alle erkend referenten worden vastgelegd in een openbaar register dat op de website van de IND te vinden is. In dit register staan ongeveer 10 duizend erkend referenten.

Aanvraag voor kennismigrant

Een erkend referent hoeft voor de kennismigrant slechts één document aan te vragen voor werk en verblijf in Nederland. De IND behandelt aanvragen voor kennismigranten meestal binnen een paar weken. De IND kijkt onder meer of aan het salariscriterium wordt voldaan. Het minimale salaris voor een kennismigrant binnen deze regeling ligt rond de vijfduizend euro, tenzij deze valt onder het verlaagde salariscriterium, of jonger is dan 30 jaar. Dat salaris moet marktconform zijn, wat betekent dat hetzelfde wordt verdiend als wat gemiddeld is voor een vergelijkbare baan. Om dit te toetsen kan de IND advies vragen aan het UWV. 
Daarnaast moet de kennismigrant een verklaring ondertekenen dat hij geen strafbare feiten heeft gepleegd, en er moet een arbeidscontract zijn. De erkend referent zorgt dat alle stukken compleet zijn, en de IND controleert de aanvraag.

Uitleg geven aan de erkend referent

De IND geeft erkend referenten op verschillende manieren voorlichting over hun rol. Dat gaat onder andere over de verschillende procedures, de wet- en regelgeving en wat er van erkend referenten verwacht wordt. Het doel is dat alle erkend referenten zich aan de voorwaarden houden. Zeker als het gaat om bedrijven die voor het eerst erkend referent zijn is belangrijk. De IND organiseert daarvoor onder meer (online) voorlichtingsbijeenkomsten, themasessies en stuurt nieuwsbrieven. Uit ervaring blijkt dat de meeste erkend referenten zich aan de voorwaarden van de regeling houden. Zij hebben er tenslotte belang bij om kennismigranten naar Nederland te halen. 

Handhaven als het nodig is

De IND controleert achteraf of de erkend referent nog aan de voorwaarden voor erkenning voldoet en of deze de opgelegde wettelijke plichten nakomt. In de afgelopen jaren heeft de IND steeds meer en intensiever ingezet op toezicht en handhaving achteraf. Het is niet haalbaar om alle erkend referenten jaarlijks te onderzoeken, daarom verricht de IND steekproefsgewijs controles.  Er wordt gelet op signalen die volgen uit bureauonderzoek, meldingen en informatie vanuit bedrijfsbezoeken. De IND werkt daarin regelmatig samen met de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). 

ls een erkend referent zich niet aan de voorwaarden houdt kan de IND een schriftelijke waarschuwing geven, en eventueel daarna een bestuurlijke boete. Daarnaast is het mogelijk om een bedrijf te schorsen, of het erkend referentschap in te trekken. Een schorsing of intrekking van de erkenning kan effect hebben op de beoordeling van nieuwe verblijfsaanvragen voor kennismigranten die voor het betreffende bedrijf willen werken. De behandeling daarvan wordt bijvoorbeeld aangehouden, of de verblijfsvergunningen van kennismigranten worden ingetrokken.

Uitzendbureaus en payrollbedrijven

Erkend referenten kunnen op dit moment hun kennismigranten uitlenen aan andere bedrijven, via uitzenden of payrolling. Het uitzendbureau of payrollbedrijf is dan de juridisch werkgever en regelt alle administratie, maar de kennismigrant werkt feitelijk bij een ander bedrijf in Nederland. 
Door deze  constructie heeft de erkend referent weinig zicht op de daadwerkelijke activiteiten en werkomstandigheden van de kennismigrant, en de IND daardoor ook niet. Dit heeft de aandacht van de IND en is ook gedeeld met het ministerie van Justitie en Veiligheid. Samen met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en in samenspraak met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat wordt onderzocht of aanvullende wet- en regelgeving nodig is voor uitleners die als erkend referent optreden. Bij een beleidswijziging of een wijziging in regelgeving wordt de Tweede Kamer geïnformeerd.